Als ik stil sta bij de gebeurtenissen van de tweede wereldoorlog dan lijkt die oorlog lang geleden. Ik had aanvankelijk geen idee van wat er allemaal gebeurd is, laat staan hoe het is om in oorlogsomstandigheden te leven. Oorlog lijfelijk meemaken is heel erg traumatisch.
Mijn ouders zijn op 13 april 1943 getrouwd in gingen in een huis wonen waar tot maart van dat jaar een ouder echtpaar woonde. Deze joodse mensen waren ondergedoken omdat ze gezocht werden. Na een paar maanden onderduiken zijn zij verraden en gearresteerd. Via kamp Westerbork zijn zij met hun schoonzoon naar Sobibor getransporteerd, waar zij op 23 juli 1943 zijn vermoord. Mijn ouders hebben over hun woonsituatie weinig verteld. Behalve dat ze soms zeiden: “dit zijn spullen van de joden”. Van dit huisraad heb ik wat geërfd van mijn ouders. Ik ben opzoek gegaan naar familie leden van deze mensen.
Via een zoektocht op internet, vindt je bijna alles over de tweede wereldoorlog. Ook over de meer dan 100.000 Nederlanders die joods waren en in de oorlog zijn omgebracht. Ik vond de kleinzoon die in 1942 is geboren. Hij is als baby van een paar jaar ook ondergedoken geweest. Hij vond liefdevol onderdak bij een echtpaar zonder kinderen. Na de oorlog wilde zijn moeder haar 3 jarige zoon wel weer terug hebben. Dat was een probleem. Want het stel had gedacht hem te adopteren. Met behulp van een oom is de jongen op de fiets ontvoerd en na 40km op de trein gezet. Een gelukkig weerzien denk je? Alleen het idee al dat je een baby laat onderduiken en hem als 3 jarige kleuter terug ziet. Na de oorlog vertrekt de moeder met haar 5 kinderen, die alle op verschillende adressen ondergedoken hebben gezeten, naar Israël. Ook zij heeft nooit over haar oorlogservaringen kunnen praten. In 1992 overleed zij. Haar jongste zoon, nu 77 jaar, heb ik in maart dit jaar in Israël ontmoet. Een warm onthaal. En ze spraken Nederlands. Ook hadden we nog spullen van mijn ouders mee genomen, om aan hen terug te geven. Het was immers van zijn oma en opa geweest. Een beetje verlegen waren ze er wel mee. Zij besloten om het aan het Holocaust museum Yad Vasem in Jerusalem te geven. Daar ligt ook zijn hele levensverhaal in boekvorm.
Je zou kunnen denken dat de oorlogservaringen allang vergeten zijn. Nu dat is absoluut niet waar bij mensen, die het zelf hebben meegemaakt. Ik ontmoete eerder een Holocaust overlevende die ver in de 90 is en nog steeds maar 3 uur per nacht kan slapen door zijn ervaringen in de oorlogstijd. Ook in Nederland zijn oudere Joodse mensen en anderen zijn die daar nog altijd onder lijden. Van grote families zijn slechts enkelen uit de concentratie kampen terug gekomen. Dit is maar een van de verhalen van een Joods gezin dat niet gewenst was. Als je nadenkt over discriminatie of andere vormen van uitsluiting dan is er nog een lange weg te gaan naar vrede tussen mensen. Vrede is niet alleen ontbreken van overheersing of oorlog. Het jaarlijks herdenken van onder andere de tweede wereldoorlog en de verschrikking daarvan zou ons moeten helpen de weg naar vrede te vinden.
